Zorgcoöperaties

In tijden waarin overheid en professionals zich steeds meer terugtrekken of waarin mensen ontevreden zijn over de kwaliteit van bestaande voorzieningen, nemen burgers steeds meer initiatieven om zaken zelf te regelen. Vooral op het gebied van wonen, zorg en welzijn zijn de afgelopen jaren veel burgerinitiatieven genomen.

Bewoners nemen zelf het initiatief om diensten rondom zorg en welzijn te organiseren en aan te bieden aan de gemeenschap. Dit gebeurt niet alleen in steden maar vooral ook in plattelandsgebieden, waarbij (Zuid-Oost) Brabant voorop loopt.

Omdat deze burgerinitiatieven lokaal georganiseerd zijn, zijn ze ook allemaal verschillend. De overeenkomst is dat ze allemaal door het gemeenschappelijk regelen van zorg- en of welzijnsvoorzieningen er op gericht zijn om de (oudere en of zorgbehoevende) inwoners van een dorp, wijk of andere soort gemeenschap zo lang mogelijk in hun eigen omgeving zelfstandig te laten wonen.

Inventarisatie

De initiatieven die betrekking hebben op het verlenen van zorg (en welzijn) worden vaak vormgegeven via zorgcoöperaties. Het Kenniscentrum Wonen en Zorg van Aedes en Actiz heeft een inventarisatie Zorgcoöperaties 2014 uitgebracht. Hierin staat een groot aantal zorgcoöperaties beschreven. Vooral op het platteland zijn woningcorporaties vaak nauw betrokken bij deze initiatieven. Dit kan door het (goedkoop) beschikbaar stellen van woningen of gemeenschappelijke ruimten, andere voorzieningen of diensten of door de sponsoring van dergelijke initiatieven. Daarom is het van belang dat ook huurdersorganisaties van dergelijke initiatieven op de hoogte zijn en eventueel ook hun steentje hieraan bijdragen.

Soorten coöperaties

De coöperatie is een type vereniging (voluit: coöperatieve vereniging). Het is een zelfstandige organisatie waarbij de leden eigenaar zijn. De leden hebben daarmee ook zeggenschap over de koers van de onderneming. Naast lidmaatschap bestaat er een zakelijke relatie tussen onderneming en de leden. De coöperatievorm is niet altijd de meest geschikte vorm voor het initiatief om zorg zelf te organiseren. De vorm van een stichting of een vereniging behoort ook tot de mogelijkheden.

Sommige coöperaties worden door burgers zelf opgericht, anderen door professionals. Hierdoor kan je een onderscheid maken tussen een burgeronderneming en een sociale onderneming.

Burgeronderneming

Een burgerinitiatief dat de directe leefomgeving wil verbeteren, met collectieve vrijwillige inzet en veel inspraak voor betrokkenen;

Sociale onderneming

Een onderneming met een maatschappelijk doel gericht op sociale dienstverlening, bijvoorbeeld opgericht door zorgaanbieders of een gemeente.

Verder is er een onderscheid te maken tussen een zorgcoöperatie en een dienstencoöperatie.

Zorgcoöperatie

De zorgcoöperatie richt zich op het verlenen van zorg in brede zin en kan bijvoorbeeld bemiddelen tussen zorgvrager en zorgaanbieder. Of mensen via het sociale netwerk onderling in contact brengen om een probleem op te lossen. Het bouwen van zorgwoningen kan daar ook bij horen.

Dienstencoöperatie

De dienstencoöperatie richt zich vooral op het verzorgen van diensten en klussen. Denk daarbij aan tuinonderhoud, boodschappen doen, iemand naar het ziekenhuis brengen e.d.

Rol huurdersorganisatie

Over het algemeen spelen huurdersorganisaties en bewonerscommissie geen (actieve) rol bij zorgcoöperaties. Maar dat kan natuurlijk wel. Zelf het initiatief nemen om er één op te richten behoort tot de mogelijkheden. Of actief meedenken (en meedoen) met een bestaand initiatief, bijvoorbeeld over huisvestingskwesties. Ook kunt u vanuit de huurdersorganisatie of bewonerscommissie informatie aan uw huurders geven over bestaande zorgcoöperaties of initiatieven in de buurt.