Participatie in de wijkaanpak

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat bewoners en bewonersvertegenwoordigers moeten participeren in het maken van de plannen voor de energietransitie. Participatie gaat niet in elke regio, gemeente of wijk hetzelfde en is ook niet overal even goed georganiseerd. Je kunt hier als huurder of huurdersvertegenwoordiger zelf een actieve rol in spelen.

Hulpmiddelen bij participatie

Hieronder vind je een aantal hulpmiddelen om participatie in de energietransitie vorm te geven. Ze zijn op basis van het Klimaatakkoord speciaal voor de energietransitie ontworpen:

• Het Uitvoeringsoverleg Klimaatakkoord Gebouwde Omgeving heeft participatie-uitgangspunten opgesteld. Deze participatie-uitgangspunten zijn opgesteld om lokale partijen op strategisch niveau te helpen bij het vormgeven van het participatieproces.
• Op de website van het Programma Aardgasvrije Wijken vind je de hierboven genoemde participatie-uitgangspunten in een andere vorm en je vindt er de handreiking Participatie Wijkaanpak Aardgasvrij. Deze handreiking is een hulpmiddel voor lokale partijen bij het vormgeven van het participatieproces op strategisch niveau.
• Daarnaast heeft de Participatiecoalitie Spiekkaarten ontwikkeld die je helpen de Regionale Energie Strategie (RES) optimaal te benutten voor goede participatie.

Energietransitie

In 2050 moeten 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen CO₂-neutraal zijn. Dat is afgesproken in het Klimaatakkoord voor de sector Gebouwde Omgeving (GO). Dat betekent in de meeste gevallen dat woningen worden afgesloten van aardgas. Om dat te kunnen doen zijn isoleren en gebruikmaken van duurzame warmte en elektriciteit de belangrijkste stappen. In de eerste fase moeten in 2030 de eerste 1,5 miljoen bestaande woningen verduurzaamd zijn. En tussen 2030 en 2050 de rest van de woningen. Dat gaat wijk voor wijk, maar wel in een steeds hoger tempo.

Wijkaanpak

Via proeftuinen van het Programma Aardgasvrije Wijken van de Rijksoverheid doen een aantal gemeenten kennis en ervaring op om bestaande wijken haalbaar en betaalbaar te verduurzamen. De Woonbond volgt huurdersorganisaties die in deze wijken bewoners vertegenwoordigen. Hoe ziet de samenwerking met gemeenten en corporaties eruit, hoe kun je als huurdersorganisatie voldoende invloed uit oefenen en welke onvoorziene vraagstukken kom je tegen op de weg naar ‘aardgasvrij’?

Wijkuitvoeringsplannen

Naast de wijken die als proeftuin zijn aangewezen, maken gemeenten inmiddels ook Wijkuitvoeringsplannen voor andere wijken die voor 2030 verduurzaamd gaan worden. Dit volgt uit de Transitievisie warmte (TVW), ook wel kortweg de Warmtevisie genoemd. Elke gemeente heeft in 2021 een Transitievisie Warmte vastgesteld. Met deze Warmtevisie maken gemeenten inzichtelijk wanneer kunnen welke wijken van het aardgas worden afgekoppeld. Voor de wijken die voor 2030 gepland staan, heeft de gemeente ook al de mogelijke warmte-alternatieven bekend gemaakt. 

Steeds dichter bij de huurder

De energietransitie komt steeds dichter bij huurders en huurderorganisaties. Het is belangrijk dat huurders en huurderorganisaties participeren bij het maken van de plannen. Dit zorgt voor draaglak en voor het soepel laten verlopen van de transitie die onvermijdelijk is.

Zelf participeren

Huurders en huurdersorganisaties hebben verschillende mogelijkheden om te participeren:

• Het is altijd mogelijk om bij de gemeente of corporatie kenbaar te maken dat je wilt meedenken over de energietransitie. Maak dit kenbaar bij de beleidsambtenaar die over de energietransitie gaat in je gemeente, en bij de corporatiemedewerker die de verduurzaming van de woningvoorraad in het takenpakket heeft.
• Huurderorganisaties kunnen ook in de prestatieafspraken met gemeenten en corporaties, afspraken maken over participatie.
• Huurdersorganisaties hebben, bij wijziging van beleid van de verhuurder, adviesrecht op basis van de Wet Overleg Huurders Verhuurder (WOHV)/de 'Overlegwet'. Huurdersorganisaties kunnen van dit adviesrecht gebruik maken om de adviseren over het verduurzamingsbeleid en de verduurzamingsplannen.
• Huurders hebben instemmingsrecht zodra zij een projectvoorstel voor de verduurzaming van hun woning ontvangen van de verhuurder. Minimaal 70% van de huurders moet instemmen met het voorstel van de verhuurder. Dit heeft een grotere kans van slagen als de huurders en huurdersorganisaties op tijd zijn betrokken bij het maken van de plannen. 

Huurdersorganisaties hebben ook recht op professionele ondersteuning in dit soort processen. Deze  professionele ondersteuning kun je bij de Woonbond krijgen.

Hulp of advies nodig?

Heb je hulp of advies nodig om te zorgen dat je als huurdersorganisatie kunt participeren in de energietransitie. Neem dan contact op met de energieconsulent in jouw regio.