Iedere stem bij provinciale verkiezingen bepaalt aanpak wooncrisis

Nieuwe verhoudingen in de Eerste Kamer én de provinciebesturen kunnen een fikse invloed hebben op het woonbeleid. De komende Provinciale Statenverkiezingen zijn daarom van groot belang in de aanpak van de wooncrisis. De drie grote thema’s beschikbaarheid, betaalbaarheid en kwaliteit komen alle drie voorbij.  

De nieuwe, belangrijke regierol van de provincies in het aanjagen van de bouw van betaalbare woningen geeft de aankomende verkiezingen een nieuw belang. Provincies worden verantwoordelijk voor de regionale bouwopgave en moeten erop toezien dat gemeenten bijvoorbeeld genoeg sociale huurwoningen bouwen. Voor het aanpakken van de lange wachtlijsten voor sociale huur en het tekort aan betaalbare huurwoningen is het belangrijk dat er provinciebestuurders komen die hier hun tanden in gaan zetten.

Huurders en woningzoekenden kunnen het verschil maken

Daarnaast is de verhouding in de Eerste Kamer bepalend voor de behandeling van twee belangrijke wetten die in 2023 op de agenda staan. Mede daarom kunnen huurders en woningzoekenden het verschil maken door massaal in hun belang te  stemmen.

Het gaat om de Wet Regie op de Volkshuisvesting en de Wet Betaalbare Huur. Die eerste regelt onder andere een wettelijke verplichting hoeveel sociale huur gemeenten moeten bouwen. De hierin opgenomen plicht voor gemeenten om 30 procent sociale huur te bouwen is voor de Woonbond al erg karig, maar een partij zoals de  VVD verzet zich hier tegen. De samenstelling van de Eerste Kamer zal uiteindelijk bepalend zijn voor de wettelijke regie op de bouw van sociale woningen, met betaalbare huren.

Bij de Wet Betaalbare Huur, die de vrije huursector deels aan banden gaat leggen, is het nog heel spannend of deze in het voordeel uitvalt van huurders en woningzoekenden, of in het voordeel van pandjesbazen die binnenlopen met torenhoge huren. Pandjesbazen zetten alles op alles om de wet te torpederen. Deze stelt namelijk een maximale huurprijs voor ‘middenhuur’-woningen die enigszins in lijn is met de kwaliteit van een woning, in plaats van een zo hoog mogelijk rendement. Een Eerste Kamer die leunt naar de vastgoedlobby zal eerder toestaan dat de huurprijzen op de commerciële huurmarkt blijven woekeren.

De Eerste Kamer kan verschil maken

De verhoudingen in de Eerste Kamer bleken al eerder van grote invloed op het woonbeleid. In juni 2020 werd in de Eerste Kamer een motie van afkeuring van de SP aangenomen omdat het kabinet  het vertikte om de huren te bevriezen. Dit leidde alsnog tot een huurbevriezing. In het najaar van 2020 sloten oppositiepartijen PvdA en GroenLinks een woondeal met het kabinet, waarmee de jaarlijkse stijging van de huren in de vrije sector werd beperkt. Ook werd het Volkshuisvestingsfonds in leven geroepen, een omvangrijk fonds voor de verbetering van de leefbaarheid in kwetsbare buurten. In het najaar van 2021 werd onder druk van de oppositie de onhoudbare verhuurderheffing, de belasting op sociale huur, gehalveerd.

De Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart zijn daarom van groot belang voor de aanpak van de wooncrisis in Nederland. Dat mensen verwachten dat er actie wordt ondernomen blijkt wel uit onderzoek van Kieskompas: kiezers vinden Wonen het belangrijkste thema op de verkiezingen. Als we willen dat er daadwerkelijk betaalbare woningen beschikbaar komen voor iedereen, dan moeten we massaal naar de stembus gaan en die partijen steunen die aan onze kant staan.