Een warm welkom in wisselwoningen Ten Boer

Gepensioneerden Jaap Venhuizen en zijn vrouw Ina wonen sinds maart vorig jaar in een wijkje vlak buiten hun dorp Ten Boer. De Nationaal Coördinator Groningen (NCG) liet het bouwen om aardbevingsslachtoffers tijdelijk te huisvesten. Het lijkt een bungalowpark, gelegen in de weilanden buiten het eigenlijke dorp Ten Boer. De woningen zijn prefab en lijken op elkaar, ook al zijn ze er in verschillende types en groottes. Jaap en Ina wonen in een gezinswoning met drie slaapkamers.

‘De fundering van ons huis bleek onherstelbaar beschadigd’, vertelt Jaap, zittend voor zijn wisselwoning. ‘We hebben er 55 jaar gewoond en moesten het ineens achter ons laten. Dat doet wat met je.’

Aardbevingen

In 1959 werd in Slochteren aardgas in de grond ontdekt, zo’n 10 kilometer van Ten Boer. Het gas bracht ons land veel rijkdom, maar kreeg ruim 30 jaar later een keerzijde. Vanaf eind jaren 80, begin jaren 90 waren er steeds vaker aardbevingen in Noord-Nederland. Die bevingen werden veroorzaakt door de gaswinning.

De bevingen leidden tot veel schade. Huizen waren niet meer veilig en moesten versterkt worden of zelfs helemaal gesloopt. De afhandeling daarvan verloopt nog altijd traag en bureaucratisch. De stress die dit veroorzaakt bij Groningers leidt tot veel gezondheidsklachten.

Ook de sociale huurwoning van Jaap en Ina moest vanwege de fundering worden gesloopt. Jaap: ‘Het idee dat we jaren in een onveilig huis woonden, daar heb ik slapeloze nachten van gehad. Je wilt gewoon niet denken aan wat er had kunnen gebeuren.’ ‘De huizen zijn gebouwd in 1969’ , vult Ina aan. ‘Ze waren in alle haast gebouwd en natuurlijk totaal niet berekend op aardbevingen.’

Actief in het dorp

In het wisselwoningenwijkje wonen kopers en huurders naast elkaar. De NCG zorgt voor de woningen. Huurders blijven de huur van hun oude woning betalen, kopers blijven hun hypotheek aflossen.

Jaap kent alle bewoners wel. Hij is actief in het dorp. ‘Ik ben mijn leven lang al vrijwilliger’, vertelt hij. ‘Scheidsrechter bij het voetbal, drager bij begrafenissen en nog altijd verkeersregelaar. Ik heb er zelfs een onderscheiding voor ontvangen.’

Tijdens een wandeling door het wijkje groet Jaap overal bekenden. Een van hen is meneer Pieters, die met zijn vrouw en hond Yara in een gezinswoning woont. Het vertrek uit zijn woning deed hem pijn. ‘Onze woning was niet eens beschadigd’, vertelt hij. ‘Maar omdat het een rijtjeshuis was en de buren wel onherstelbare schade hadden, moest ook onze woning tegen de vlakte.’

Wat Pieters tegenvalt, is de duur van het verblijf. ‘De huizen zouden dit jaar al opgeleverd zijn. Maar zoals het er nu uitziet, wordt het juli 2026’, vertelt hij. Maar de grootste pijn zit in het gebrek aan erkenning. ‘Mensen in de Randstad hebben geen idee wat zich hier afspeelt’, vervolgt hij. ‘Ze vinden dat we ons niet moeten aanstellen. We hebben een schadevergoeding, huizen worden versterkt of herbouwd, dus alles is weer goed. Maar ik weet zeker: als dit gebied in Zuid-Holland had gelegen, was alles jaren eerder afgehandeld.’

Woldwijk

De wisselwoningen zijn degelijk, maar sober. In het wijkje zijn geen voorzieningen zoals winkels en er is geen gemeenschappelijke ruimte. Het sociale contact is er in de eerste plaats omdat de bewoners elkaar al kennen. Maar sinds hun verblijf in de wisselwoningen hebben zij nieuwe, waardevolle contacten gekregen: uit de nabijgelegen alternatieve wijk Woldwijk.

Het contrast tussen de wat eenzijdige wisselwoningenwijk en het gevarieerde Woldwijk is groot. Woldwijk is een coöperatie. Bewoners huren de grond van de gemeente Groningen, waar Ten Boer onder valt. De wijk bestaat uit tiny houses die er allemaal verschillend uitzien en andere alternatieve woningen, zoals yurts.

Jelle Dam woont sinds tweeëneenhalf jaar in een tiny house in Woldwijk. ‘We wonen hier met 76 mensen’, vertelt hij. ‘Ons idee is: wonen zoals je zelf wilt met mensen om je heen. Wij willen met onze manier van leven kijken hoe het anders kan.’

Gezellige chaos

Woldwijk ziet eruit als een gezellige chaos. Woningen, moestuintjes en kunstwerken staan kriskras door elkaar. Er zijn gezamenlijke huiskamers, er is een terras dat op vaste dagen geopend is en een grote boerderij waar activiteiten plaatsvinden. Er worden regelmatig activiteiten georganiseerd, zoals onlangs het Aardbeverrr Festival, een festival met livemuziek en activiteiten voor de hele omgeving.

‘Wij willen iets doen voor onze omgeving’, vertelt Jelle. ‘Daarom zochten wij vrij snel contact met de bewoners van de wisselwoningen. Wij beseften dat het eenzaam kon zijn om zomaar uit je omgeving te worden weggehaald. Dus nodigden wij hen uit om pizza te komen eten op ons dorpsterras en wij gaven hun een tasje met geschenkjes.’

De bewoners van de wisselwoningen en Woldwijk helpen elkaar waar mogelijk. ‘Ze hebben mij geholpen met de aanleg van mijn hek’, zegt Jaap. ‘Gewoon voor een kratje bier. Zo gemakkelijk gaat dat hier.’ 

Het dorpsterras is open voor de bewoners van de wisselwoningen en sommigen maken daar regelmatig gebruik van. Jaap is vaak in Woldwijk te vinden. ‘Even kijken wat er zoal te doen is’, vertelt hij.

Toekomst

‘Ik vind het leuk om te zien hoe deze mensen leven’, vervolgt Jaap. ‘Niet iedereen in onze wijk spreekt dit aan. Sommige buren vinden het maar een rommeltje in Woldwijk.’ ‘Wij vinden het wel belangrijk om dit serieus te nemen’, vult Jelle aan. ‘Het was inderdaad een tijd rommelig vanwege bouwwerkzaamheden. We letten er nu op om het wat netter te houden.’

Voor beide wijkjes is de toekomst onzeker. De bewoners van de wisselwoningen weten door vertragingen in renovatie, sloop en herbouw niet wanneer ze terug kunnen. Voor Woldwijk verloopt de vergunning over twee jaar en aan verlenging wordt nog gewerkt.

De nabijheid van Woldwijk geeft kleur aan het verblijf in de wisselwoningen. En ook de Woldwijkers voelen zich verrijkt door hun nieuwe buren. ‘Mensen komen iets drinken op ons terras’, zegt Jelle. ‘Zo leer ik weer mensen uit het dorp kennen. Je kunt pas van een plek genieten als je dat kunt delen.’