Woonvormen

Van alle 55-plussers woont het overgrote deel (ca. 85%) nog gewoon in een reguliere woning. Tegen de tien procent van de 55-plussers woont in een seniorenwoning. Relatief weinig mensen wonen in een serviceflat, een woonzorgcomplex of in een overige woonvorm (totaal ca. 5%). De meeste ouderen willen helemaal niet verhuizen, maar voor diegenen die dat toch willen is de toegankelijkheid van de nieuwe woning een belangrijk aandachtspunt. Vooral ‘jonge’ ouderen willen wel een nultredenwoning, maar met een seniorenlabel willen ze nog niet geassocieerd worden. Oudere senioren (75-plus) zijn weer vaker op zoek naar een woning in een complex.

Er bestaan forse inkomensverschillen tussen ouderen. De één heeft een meer dan ruime pensioenvoorziening, terwijl de ander te maken heeft met een AOW-gat en geen pensioen heeft opgebouwd. In de toekomst zullen relatief meer allochtone ouderen deel gaan uitmaken van de samenleving. Ook qua zorgbehoefte zijn er grote verschillen, variërend van geen of een lichte zorgvraag tot de noodzaak tot zeer intensieve verpleeghuiszorg. Om tegemoet te komen aan al die verschillende wensen en behoeften, zijn diverse vormen van wonen voor ouderen ontstaan, al dan niet in combinatie met zorg.

Woonvormen

Er zijn veel verschillende mogelijkheden voor wonen met zorg. Een kort overzicht met de meest voorkomende vormen:

Aanleunwoning

Een woning, bedoeld voor senioren, die is gelegen in de directe omgeving van een zorginstelling of daar een verbinding mee heeft. De woningen zijn gelijkvloers, rolstoeltoegankelijk en beschikken over een alarmeringssysteem van de zorginstelling.

Aangepaste woning

Een woning die is aangepast aan de individuele behoeften van de bewoner (oudere of gehandicapte) om hem of haar zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen in de eigen omgeving.

Aanpasbare woning

Een woning die relatief geschikt is om te worden verbouwd tot een aangepaste woning of een levensloopgeschikte woning.

Begeleid wonen

Individueel of groepswonen in de wijk met geregelde begeleiding (gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg). Cliënten hebben een individuele huurovereenkomst en een begeleidingsovereenkomst.

Kangoeroewoning

Aan elkaar gekoppelde, zelfstandige woningen of wooneenheden met een inpandige verbinding voor ouderen of mensen met een handicap en hun familie. Vaak is een kangoeroewoning een groot huis met een zelfstandige, kleinere woning op de begane grond er aan vast. De kleinere woning vormt ‘de buidel van de kangoeroe’. Ook wel meergeneratiewoning of tandemwoning genoemd.

Kleinschalig groepswonen

Een woonvorm waarbij een kleine groep mensen, die intensieve zorg en ondersteuning nodig hebben, met elkaar in een groepswoning wonen waardoor het voor hen mogelijk is een zo normaal mogelijk leven te leiden.

Levensloopgeschikt

Een zelfstandige woning die geschikt is voor bewoning in alle levensfases met minimale fysie­ke inspanningen en minimale kans op ongevallen. Nieuwe woningen voldoen aan de eisen van WoonKeur, huidige woningen voldoen aan de eisen van opplussen.

Mantelzorgwoning

Een verplaatsbare wooneenheid die bij een bestaande woning kan worden geplaatst, voorzien van zorgvoorzieningen. De zorgvrager woont zelfstandig, maar de mantelzorger is dichtbij.

Nultredenwoning

Een woning die intern en extern toegankelijk is. Intern toegankelijk betekent dat vanuit de woonkamer de keuken, het toilet, de badkamer en ten minste één slaapkamer zonder traplopen te bereiken zijn. Extern toegankelijk wil zeggen dat de woonkamer van de woning of woonruimte vanaf de straat te bereiken is zonder traplopen.

Verzorgd wonen

Zelfstandige levensloopgeschikte wooneenheid of woning waar dienstverlening en zorg op afroep of afspraak mogelijk zijn, door de aanwezigheid van infrastructuur voor wonen en zorg.

Woonzorgcomplex

Een complex zelfstandige woningen, waar in het ontwerp aandacht is besteed aan veilig en beschut wonen. Er is een complexgewijs overeengekomen zorg- en servicearrangement, maar wel met een consequente contractuele scheiding van wonen, service en zorg.

Zorgwoning

Woning waar intensieve zorgverlening mogelijk is. In de woning is rekening gehouden met de fysieke mogelijkheden van de bewoners en de eisen die voortkomen uit het verlenen van zorg.

Ontwikkelingen

Leegstand

Door de hervormingen in de zorg komen er op korte termijn veel verzorgingstehuizen leeg te staan. Een corporatie als Woonzorg Nederland denkt een gedeelte van deze complexen (vooral gebouwd na 1980) om te kunnen vormen tot één- en twee persoonsappartementen. Zo kan zij een bijdrage leveren aan betaalbare huisvesting voor ouderen en aan de strijd tegen een van de belangrijkste bedreigingen voor ouderen, namelijk eenzaamheid. De gemeenschappelijke ruimte in deze complexen kunnen een nuttige rol vervullen als het aankomt op het versterken van de informele sociale netwerken. Het concept van ‘all-inclusive’ wonen sluit hier op aan. Hierbij wordt gekeken naar de mogelijkheid het verzorgingshuis te herbestemmen tot betaalbare woonruimten met diensten en voorzieningen voor de lagere inkomens.

Zorgcoöperaties

Een andere relevante ontwikkeling is het ontslaan van zorgcoöperaties, waarbij bewoners de inkoop van zorg zelf collectief ter hand nemen. Vooral in de landelijke gebieden van Oost Noord-Brabant springen de zorgcoöperaties als paddenstoelen uit de grond.