Jongeren aan Tweede Kamer: ‘Schaf tijdelijke huurcontracten af’

Van de huurders die in de afgelopen twee jaar verhuisden, heeft al 1 op de 5 een tijdelijk contract. In de particuliere sector gaat het zelfs om 1 op de 3. Voor Amsterdam geldt dat reeds de helft van de in 2021 afgesloten huurcontracten een tijdelijk huurcontract is.

Sinds 2016 kunnen verhuurders ‘gewone’ tijdelijke huurcontracten inzetten, dankzij de Wet doorstroming huurmarkt. Terwijl ‘vast’ de norm moest blijven, verschuift deze in de praktijk steeds meer naar tijdelijk.

Een flexibele schil van huurders is aangewezen op draaideurcontracten

‘Nu, ruim zes jaar later, blijkt dat de wet meer problemen heeft veroorzaakt dan opgelost,’ schrijven de jonge huurders in hun brandbrief. Zo benoemen ze hoe het een flexibele schil van huurders heeft gecreëerd, die vast zitten ‘in precaire woonsituaties, terwijl verhuurders bij elke huurderswissel de huur weer kunnen verhogen. Dit is niet hoe ‘doorstroom’ bedoeld kan zijn en het creëert een zeer oneerlijk speelveld tussen huurders en verhuurders.’

De briefschrijvers wijzen erop dat met name jongeren, die zich geen koophuis kunnen veroorloven en ergens onderaan de wachtlijsten voor een sociale huurwoning bungelen, op deze tijdelijke contracten zijn aangewezen. ‘Zij worden daardoor onevenredig hard benadeeld door deze wet.’

Sleutelrol voor verandering ligt bij het beleid

Het zijn de Zwolse studenten Margot Rijsman, Justin Smit en Frédérique Hoogland die de brandbrief opstelden en deze gisteren aan een aantal Tweede Kamerleden overhandigden. De studiegenoten bogen zich een semester lang over de wooncrisis en kwamen er tijdens hun onderzoek al snel achter dat de sleutelrol voor de oplossingen ligt bij een aanpassing van het beleid.

Justin Smit: ‘Van de woningmarkt wordt op dit moment een winstspelletje gemaakt door een bepaald aantal verhuurders. Dat is ontzettend schadelijk voor mensen en op meerdere lagen van onze samenleving. En het is het beleid dat dat mogelijk maakt. Daarom moet dat als eerste veranderen.’

Het Wooncrisis Kwartet: speel de problemen weg

Met hun brandbrief roepen de jongeren daarom samen met de Woonbond alle Tweede Kamerleden op zich massaal achter de initiatiefwet te scharen van de PvdA en ChristenUnie om generieke tijdelijke huurcontracten van twee jaar weer uit de wet te schrappen en zo een einde te maken aan deze ‘draaideurcontracten’.

Bij de overhandiging van de brief in de hal van de Tweede Kamer, nodigden de studenten de aanwezige Kamerleden meteen uit om met hen het Wooncrisis Kwartet te spelen, dat zij hadden meegebracht. Dit kwartetspel ontwikkelden zij zelf aan de hand onderzoek naar de ervaringen van echte huurders en gesprekken met experts op het thema.

Tijdelijke huur is slechts één van de dertien categorieën die je kunt wegspelen. ‘De wooncrisis van jongeren bestaat niet alleen uit tijdelijke huur,’ legt een van de studenten uit. ‘Het gaat ook om dure huur, slechte kamers..’ In hun directe omgeving merken ze dat onzekere woonsituaties meer de regel zijn dan de uitzondering. ‘En hier kom je niet makkelijk uit.’ Het meeste maken zij zich druk over de enorme impact die tijdelijke contracten hebben op jongvolwassenen die aan de start staan van hun leven.

Tijdelijke contracten zorgen voor schrijnende situaties

Jonge huurders moeten noodgedwongen vaker verhuizen. Dit drukt enorm op de gesteldheid en mentale gezondheid en belemmert hen om een leven op te bouwen. Margot Rijsman: ‘Het op een bepaald moment weer weg moeten zorgt voor ontzettend veel onzekerheid en stress. Mensen moeten bijtijds op zoek naar iets anders en betalen daardoor soms maandenlang dubbele huur. Niet iedereen vindt een nieuwe plek. Zij moeten weer terug naar hun ouders of slapen op de bank bij vrienden. Als je aangewezen bent op bankhoppen heb je daar een dagtaak aan.’

Achterstallig onderhoud, intimidatie, discriminatie en machtsmisbruik door de verhuurder
De Woonbond ziet daarnaast dat huurders met tijdelijke contracten vaker kampen met slecht onderhouden woningen, intimidatie, discriminatie en machtsmisbruik door de verhuurder. Ook daar hebben de studenten ervaring mee. Frédérique Hoogland: ‘Een maand voordat ons studentencomplex verbouwd werd en ons contract afliep, waren we dagelijks omsingeld door klusjesmannen van de verhuurder. Ze begonnen alvast met verven in de al leeggekomen kamers en stonden door onze ramen te gluren. We hielden onze sleutels in het slot, anders stapten ze zo je kamer binnen. Het voelt als een vreselijke aantasting van je privacy. Maar je doet er niets aan.’

Oneerlijke strijd tussen huurder en verhuurder

‘Het is een oneerlijke strijd. In deze krapte is het take it, or leave it. Verhuurders kunnen met je doen wat ze willen,’ ziet ook Margot Rijsman: ‘Vrienden in Utrecht wisten dat hun tijdelijke contract ook echt tijdelijk zou zijn. Hun huisbaas zou het huis gaan opknappen. Als internationale student hadden zij extra moeite om een nieuwe plek te vinden. Zij zochten maandenlang onder grote druk naar een nieuwe plek, besteedden al hun tijd aan hospiteren. Twee weken voordat zij eruit zouden moeten, kregen ze van hun huisbaas plotseling te horen dat de verbouwing toch niet doorging. Zij konden nog eens twee jaar blijven. Tijdelijke huurcontracten stapelen mag niet, maar als internationals waren ze niet goed genoeg bekend met de Nederlandse wet. Bovendien waren ze allang blij dat ze toch nog even konden blijven zitten. Zo verschuiven langzaam de normen.’

Kamermeerderheid in zicht voor einde aan tijdelijke tweejaarcontracten

In de week van 6 maart behandelt de Tweede Kamer de initiatiefwet die een einde moet maken aan tijdelijke tweejaarcontracten. En het lijkt er sterk op dat de wens van de studenten uitkomt en de categorie ‘Tijdelijke contracten’ uit hun kwartetspel wordt weggespeeld: Ook coalitiepartij D66 steunt de initiatiefwet van ChristenUnie en de PvdA. Die toezegging kregen de jongeren gisteren van D66-lid Faissal Boulakjar toen hij hun brandbrief in ontvangst nam.

Daarmee is een Kamermeerderheid in zicht voor het afschaffen van generieke tijdelijke huurcontracten van twee jaar. De indieners van het wetsvoorstel om deze draaideurcontracten af te schaffen, Pieter Grinwis (CU) en Henk Nijboer (PvdA) verwachten ook de steun van in elk geval de linkse partijen en de PVV.

‘Laat niemand wonen op een tijdbom’

De Zwolse studenten zijn blij met dit voorlopige goede nieuws. Maar zij zien het liefst dat ook de andere tijdelijke doelgroepencontracten uit de Wet doorstroming huurmarkt 2015 worden afgeschaft, zoals het vijfjarige jongerencontract. Margot Rijsman: ‘Het hebben van een huis, een thuis is een grondrecht. Door daar contracten voor bepaalde tijd aan te koppelen, laat je mensen wonen op een tijdbom. En dat moet in z’n geheel stoppen.’ De Woonbond vindt daarnaast de generieke contracten van maximaal vijf jaar voor kamers die in het huidige voorstel blijven bestaan problematisch.

‘Vaste contracten moeten weer de norm worden’

Kamerleden Grinwis en Nijboer geven hen gelijk. Henk Nijboer (PvdA): ‘We willen het afschaffen van de generieke tijdelijke huurcontracten van twee jaar eerst over de eindstreep trekken. Daarbij hebben we elke partij hard nodig voor een meerderheid. Maar dat betekent niet dat we niet ook tegen tijdelijke doelgroepencontracten zijn. Vaste contracten moeten weer de norm worden.’

Pieter Grinwis (CU): ‘We gaan ons wetsvoorstel met amendementen proberen verder aan te scherpen. Als andere partijen amendementen indienen om doelgroepencontracten zoals het tijdelijke jongerencontract aan onze wet toevoegen, zullen wij daar zeker voor stemmen.’