Energiearmoede in 2024 fors toegenomen
Op 25 juli publiceerde CBS en TNO hun cijfers over de ontwikkeling van energiearmoede in Nederland. Daaruit blijkt dat er in 2024 ruim een half miljoen huishoudens te kampen hadden met energiearmoede. Dat zijn er bijna 200 duizend meer dan in 2023.
CBS en TNO publiceren al een aantal jaren cijfers over energiearmoede. In 2022 en 2023 bleken maatregelen om huishoudens te helpen bij de stijgende energiekosten goed te werken. Het aantal huishoudens met energiearmoede daalde in die periode. Vanaf 2024 zijn onder meer de energietoeslag en het prijsplafond vervallen. Sindsdien neemt energiearmoede onder mensen met een laag inkomen weer fors toe. Meer dan 90% van deze huishoudens wonen in een huurwoning.
Verborgen energiearmoede
Ook de verborgen energiearmoede groeit hard. Het gaat bij verborgen energiearmoede om huishoudens die heel weinig energie verbruiken, maar in slecht geïsoleerde woningen wonen. Deze huishoudens verbruiken veel minder energie dan je zou verwachten en zitten waarschijnlijk vaak in de kou. De kans op gezondheidsklachten is daarbij veel groter. Ook schimmel kan dan veel sneller ontstaan. Uit eerder onderzoek bleek ook dat het aantal woningen met vocht- en schimmelklachten groeit.
Ook lage middeninkomens in de knel
In de cijfers wordt energiearmoede alleen gemeten bij huishoudens met een inkomen tot iets boven het niveau van de bijstand. Huishoudens met lage middeninkomens werden tot dusverre niet meegenomen, maar nu rapporten TNO en CBS hier wel over. Zij schatten dat er ruim een miljoen huishoudens met lage middeninkomens met de energierekening worstelen. Bijna 60% van deze groep huishoudens is huurder.
Oorzaken energiearmoede
Elke vorm van armoede hangt natuurlijk samen met lage inkomens, maar bij energiearmoede speelt een slechte woning ook een grote rol. Ondanks de zichtbare verbetering van woningvoorraad blijft energiearmoede groot. Dat komt doordat de energieprijzen fors zijn gestegen sinds 2021. Ook lopen steeds meer meerjarige contracten met lagere prijzen af. Waar in 2022 en 2023 nog serieuze ondersteuning werd geboden met onder andere de energietoeslag van €1.300 per jaar, viel deze hulp in 2024 weg. Alleen het Noodfonds Energie bestaat nog, maar dat is beperkt in ruimte en snel uitgeput.
Vaste kosten fors hoger, opbrengst zonnepanelen daalt
In de rapportage maken CBS en TNO geen onderscheid in vast en variabele energiekosten. De Woonbond ziet dat vaste energiekosten (inclusief vermindering energiebelasting) tussen 2022 en 2024 met €400 per jaar heel hard zijn gestegen. Die kosten kan ook een arm en heel zuinig huishouden nooit vermijden. Daarbovenop worden van 2024 ook terugleverkosten voor woningen met zonnepanelen in rekening gebracht. Meer dan 25% van alle huurwoningen hebben zonnepanelen. Die hielpen voor 2024 nog om de energiekosten laag te houden, maar ook daar komt nu een einde aan.
De Woonbond roept de politiek op om huurders met zonnepanelen te helpen de oplopende kosten te dempen door ervoor te zorgen dat huurders minder extra voor het gebruik van de zonnepanelen hoeven te betalen. Daarnaast zou het beperken van het vastrecht voor stroom en gas bij kleine verbruikers verstandig en rechtvaardig beleid zijn.
Huishoudens met blok- of stadsverwarming niet goed in beeld
De cijfers waar CBS en TNO gebruik van maken kennen alleen het stroom- en gasverbruik van individuele huishoudens. Voor woningen met stadsverwarming zijn geen verbruikscijfers bekend. Warmteleveranciers zijn niet verplicht die netjes bij het CBS te rapporten. De Woonbond maakt zich over huurders met stadswarmte extra zorgen, want hierbij is het vastrecht nog flink hoger dan bij aardgas. Ook complexen met blokverwarming – zo’n 600.000 huishoudens – zijn niet goed meegenomen. Dit zijn vooral huurders met lagere inkomens. En complexen met blokverwarming zijn vaak van lage kwaliteit. De Woonbond gaat ervan uit dat de groep van energiearme huishoudens dus nog een stuk groter is dan 500 duizend.